Sensomotorische, sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van kleuters

Deze opleiding beslaat 5 dagen (of 10 dagdelen) en 4 uur opdrachten

De kleuterleeftijd is de periode waarin kinderen verder rijpen om naar groep 3 te gaan. Deze periode legt de basis voor het hele onderwijs.

 

Dag 1: voorwaarden voor de ontwikkeling van kleuters

Voorwaarden voor de ontwikkeling van kleuters:

• Het oefenen van de reacties, voor hun zelfvertrouwen en hersenontwikkeling.
• Het bewegen in het leslokaal, buiten en het bewegingslokaal,
• Het ontwikkelen van ritme

 

De reacties:

Zelfvertrouwen is één van de belangrijkste voorwaarden die we stellen om kinderen zich optimaal te laten ontwikkelen. Zelfvertrouwen kan een kind alleen opbouwen als het zichzelf, zijn eigen lichaam, kan vertrouwen. Dit leert het kind door bewegen. Vanaf de geboorte heeft het kind reacties meegekregen, automatische bewegingen die het beschermen tegen pijn en valpartijen. Deze reacties moet het kind vanaf zijn geboorte eindeloos oefenen, en in onze tijd wordt dit te weinig gedaan. Het gevolg is dat veel kinderen onzeker zijn, veel vallen, niet buiten durven te spelen, aan de kant blijven staan als andere kinderen zich vermaken.

Er is veel angst dat kinderen iets overkomt en daarom proberen wij de omgeving zo veilig mogelijk te maken. Dit kan echter leiden tot een schijnveiligheid, als we een kind niet leren zijn eigen lichaam te oefenen om zichzelf te beschermen (d.m.v. de reacties).

 

• Welke reacties zijn het, en wat is er voor nodig om deze te ontwikkelen?
• Welke activiteiten kun je kleuters aanbieden om deze reacties te oefenen, zowel binnen in het lokaal, het bewegingslokaal als buiten?
• Welke dagelijkse handelingen zijn voor kinderen hierin belangrijk.

 

Ontwikkeling van ritme:

Een voorwaarde voor kinderen om zich goed te kunnen ontwikkelen is dat zij in hun eigen ritme mogen zijn en zo de wereld om zich heen kunnen ontdekken. Ze zijn dan in evenwicht en voel zich lekker in hun vel.

In onze tijd worden de kinderen in een heel hoog tempo meegevoerd, een tempo dat niet bij hen hoort. Door dit hoge tempo is een kind niet in staan zijn eigen ritme te vinden. Dit continue uit ritme zijn heeft een hoge prijs bij kinderen: ze zijn heel moe, hebben concentratie problemen, zijn snel geïrriteerd en hebben veel klachten t.a.v. hun gezondheid.

 

• Waarom is ritme zo belangrijk?
• Hoe ontwikkelen we het ritme bij kinderen en waarom is dit belangrijk? Ritme is belangrijk voor het onderwijs: rekenen, schrijven, lezen en taal!
• Wat voor invloed heeft het hoge tempo van onze maatschappij op het ritme van kleuters?
• Op welke wijze kunnen we activiteiten of spelletjes aanbieden om de ontwikkeling van ritme te ondersteunen?
• Hoe kunnen we kinderen helpen om in hun eigen ritme te komen en te blijven, zodat ze de mogelijkheid hebben om optimaal te kunnen ontwikkelen?
• Kinderen die uit school komen zijn heel moe en uit hun ritme. Wat heeft dit voor gevolgen voor hen en wat hebben zij nodig om tot rust en ontspanning te komen?
• Wat hebben kinderen nodig op de basisschool aan slaap en wat belemmerd hen hierin?
• Wat voor effect hebben computers, mobielen, t.v. , gebruik digi-bord, op de ontwikkeling van rust voor een kind en zijn ontwikkeling op school?

 

 

Dag 2: De motorische ontwikkeling:

 

De basis van alles wat een kind leert is bewegen. Bewegen en ervaren zijn de grondleggers van de hele ontwikkeling, dit wordt de sensomotorische ontwikkeling genoemd.

Deze ontwikkeling zorgt voor de rijping van de hersenen.

Aan de motorische ontwikkeling kun je mede zien of een kind schoolrijp is of niet.

 

• Hoe verloopt de motorische ontwikkeling, als buiklig, rollen, kruipen, etc. en waarom zijn deze fasen zo belangrijk?
• Wat heeft de motorische ontwikkeling te maken met spraakontwikkeling?
• Voor het onderwijs geldt: zonder bewegingsonderwijs geen onderwijs!! Wat betekent dit, en hoe zou het bewegingsonderwijs eruit moeten zien?
• Welke bewegingservaringen zijn nodig om in het onderwijs mee te kunnen met rekenen, schrijven, lezen, begrijpend lezen, pengreep, etc., etc.
• Op welke wijze kun je in lessen aandacht besteden aan de bewegingsbehoefte van de kinderen?
• Welke sporten kunt u als advies aan ouders van de kleuters aanreiken en met welke leeftijd?
• Hoe verloopt de fijne motoriek? Wat zijn de voorwaarden om tot een goede pengreep te komen? Welk materiaal kunt u hier het beste voor aanreiken?
• Hoe ontwikkelt de oog-handcoördinatie zich? Welke fasen moeten kinderen hierin doorlopen?

 

Dag 3: De zintuiglijke ontwikkeling en sensorische integratie:

 

De zintuigen stellen ons in staat om onze buitenwereld waar te nemen.

Om via de zintuigen de wereld te ervaren is er tijd en aandacht nodig om de prikkels tot je te laten komen en ze te verwerken. De zintuiglijke ontwikkeling is heel belangrijk in de sensomotorische ontwikkeling, waarbij bewegen en ervaren een belangrijke samenwerking hebben.

Maar de zintuiglijke ontwikkeling vormt ook de basis voor de cognitieve ontwikkeling.

De eerste 7 jaren van het leven van een kind zijn essentieel voor de latere ontwikkeling op de basisschool. Kinderen moeten in die jaren via de zintuigen ervaringen hebben opgedaan om deze om te kunnen zetten in kennis.

In onze tijd krijgen de kinderen te weinig rust en tijd om hun zintuigen goed te kunnen gebruiken en de gevolgen zijn zichtbaar op de basisschool.

 

• Welke zintuigen hebben we, en op welke wijze kunnen we ze gebruiken?
• Wat is er voor nodig om de zintuigen positief te prikkelen?
• Wat zijn de voorwaarden om prikkels die via de zintuigen binnen komen goed te verwerken?
• Wat zijn de gevolgen als een kind zijn zintuigen niet optimaal heeft kunnen gebruiken?
• Welke spelletjes en activiteiten vergroten het gebruik van de zintuigen?
• Wat zijn sensorische integratie problemen = prikkelverwerkingsproblemen: 10 – 20 % van de kinderen hebben hier problemen mee. Hoe signaleert u dit, wat doet dit met hun leergedrag?

 

 

Dag 4: Ontwikkeling van jongens en meisjes en gedrag van kinderen.

 

De afgelopen tientallen jaren hebben we geleefd in de veronderstelling dat jongens en meisjes in wezen hetzelfde waren. Nieuw wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat jongens en meisjes wel gelijkwaardig zijn, maar niet gelijk, iets wat in de praktijk van alle dag al zolang merkbaar is. Welke verschillen ervaart u tussen jongens en meisjes?

Wat is de reden van de verschillen tussen jongens en meisjes?

 

Kennis over de verschillen in de ontwikkeling tussen jongens en meisjes biedt de mogelijkheid om kinderen te helpen en uit te dagen naar hun mogelijkheden. Hierdoor ontstaat begrip, waardoor we anders naar hen kunnen kijken en waarderen.

 

Theoretische onderbouwing in het verschil in ontwikkeling van jongens en meisjes.

• Welke verschillen tussen jongens en meisjes worden ervaren in het werkveld?
• Wat is de reden van de verschillen tussen jongens en meisjes?
• Welke consequenties heeft dit voor alle ontwikkelingsgebieden?
• Wat hebben jongens en meisjes nodig om te kunnen ontwikkelen, en ook om tot een eigen identiteit te komen?
• Welke spelen en activiteiten bieden jongens en meisjes de beste mogelijkheden om zich te ontwikkelen?
• Hoe biedt u deze activiteiten aan?

 

Gedrag:

Al jong wordt van kinderen verwacht dat zij zich gedragen zoals van hen gevraagd wordt. Gedrag mag zich ontwikkelen en kinderen hebben daar voorwaarden voor nodig. Enkele voorwaarden zijn dat kinderen voldoende rust en ontspanning krijgen, in hun ritme zijn, tijd krijgen om te kunnen luisteren, aandacht en tijd krijgen van ouders, en nog veel meer. Ook is voor kinderen van groot belang dat zij hun emoties herkennen en kennen, voor zij gedrag kunnen laten zien die wenselijk is.

 

• Wat zijn de voorwaarden voor kinderen om te doen wat van hen gevraagd wordt?
• Wat zijn de voorwaarden voor kinderen om ons iets duidelijk te maken?
• Welk gedrag laten kinderen ons zien en welke boodschap ligt hieraan ten grondslag? Kleuters communiceren voor 80 – 90 % met hun lijf. Hoe ziet dit eruit en hoe kunt u hun gedrag vertalen naar de boodschap?
• Hoe komt een kind in zijn eigen ritme waardoor hij aanspreekbaar wordt.
• Welke moeiten kennen de ouders/leerkrachten t.a.v. het gedrag van hun kinderen?
• Hoe verloopt de gewetensontwikkeling bij kinderen en wat kunt u van hen verwachten?

 

 

De sociaal- emotionele ontwikkeling en de lichamelijke ontwikkeling van een kleuter

• Hoe verloopt de sociale ontwikkeling van een kind?
• In welke fase is een kleuter t.a.v. de sociale ontwikkeling?
• Wat mogen we van een kleuter verwachten t.a.v. de sociaal- emotionele ontwikkeling?
• Welke oefeningen kunt u inzetten ter bevordering van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kleuters?
• Wanneer begint de wilsontwikkeling bij kinderen en wat hebben zij hierin nodig?
• Welke emoties onderkennen kinderen en welk gedrag hoort hierbij?
• Waarom is het belangrijk om aandacht te besteden in de klas aan ontspanning, ademhaling, conditie, etc., etc.? Welke spelletjes kun je kleuters hierin aanreiken?
• Welke koppeling kunt u maken tussen de cognitieve en de sociaal-emotionele, lichamelijke en sensomotorische ontwikkeling?

 

 

Dag 5: Cognitieve ontwikkeling, schoolrijpheid en overgang naar groep 3

 

Kinderen hebben vanaf de geboorte tijd en ruimte nodig om zich te ontwikkelen en verbindingen te leggen /te rijpen in de hersenen. Dit rijpingsproces wordt aangestuurd door veel te bewegingen en veel ervaringen op te doen met het lichaam. Dit wordt de sensomotorische ontwikkeling genoemd. Deze ontwikkeling vormt de basis van alles wat een kind leert! De eerste 4 jaren van het leven van een kind zijn belangrijk om de basis te leggen, in de kleutertijd is het van groot belang dit rijpingsproces verder te ondersteunen, zo nodig in te halen, zodat het kind klaar is om het onderwijs verder in te gaan.

 

• Rijping van de hersenen is een voorwaarde voor het onderwijs. De sensomotorische ontwikkeling is essentieel voor het rijpen van de hersenen. Hieraan kunt u ook zien hoe ver de rijping bij een kind is. Naar welke items kunt u kijken om te zien of een kind “schoolrijp” is?

• Welk kind volgsysteem wordt er bij u op school gebruikt? Wat wordt hierin geobserveerd?
• Hoe maakt u een observatie van de rijping van een kleuter?
• Aan welke voorwaarden moet een kind voldoen om te kunnen functioneren in een kleutergroep? En wat zijn de voorwaarden voor overgang naar groep 3?
• Alle vragen die er zijn en die verdieping vragen.

 

Bij elke nieuwe bijeenkomst vindt er een terugkoppeling plaats van wat we besproken hebben, is er alle ruimte om vragen te stellen en de gemaakt opdrachten te bespreken.

De afsluiting van deze cursus is het afnemen van de rijpheidstest.

 

 

Beoogde leereffecten van de opleiding:

Kennis:

–          Inzicht in de fasen van sensomotorische, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van kleuters.

–          De ontwikkeling van de hersenen.

–          Inzicht in het belang van het doorlopen van alle ontwikkelingsfasen.

–          Het signaleren van een onvoldoende of afwijkende sensomotorische ontwikkeling.

Vaardigheden:

–          Kinderen kunnen uitdagen in hun ontwikkeling en waar nodig een inhaalslag laten maken

–          Voorwaardenscheppend bezig zijn voor de ontwikkeling.

–          Kinderen observeren en kunnen interpreteren datgene wat je ziet.

–          Kinderen gericht activiteiten aan kunnen bieden in de klas, bewegingslokaal en buiten, die aansluiten op de ontwikkeling van elk kind afzonderlijk.

 

Aantal deelnemers:  20

 

Locatie: op locatie van de organisatie die de opleiding aanvraagt.

 

Doelgroep: Opleiding voor leerkrachten in het basisonderwijs.

 

Werkwijze:

Naast theoretisch kennis zal veel door eigen ondervinding worden aangeboden. Zelf bewegen en ervaren wat kinderen beleven krijgt een belangrijke plaats. In groepjes wordt de theorie vertaald naar de praktijk in activiteiten.

 

Materialen:

De trainer gebruikt een flap-over, en andere materialen worden door haar meegebracht.

 

Cursusmateriaal:

Naast artikelen worden boekjes geschreven door de trainer gebruikt.

 

Trainer:

Hanneke Poot – van der Windt, kinderfysiotherapeute en psychomotorisch remedial teacher. Zij is als docente werkzaam binnen de Kinderopvang en basisscholen.

Website: www.sirenevoorkinderen.nl