Bewegen is de basis van alles wat een kind gaat leren. Vanaf zijn prille begin beweegt het kind en doet het ervaring op over zichzelf en de wereld om zich heen. Dit ervaren en bewegen noemen we de sensomotorische ontwikkeling: de motorische en de zintuiglijke ontwikkeling.

Vooral in het eerste levensjaar van een kind wordt er veel ervaring opgedaan in de motorische ontwikkeling. Het is van groot belang dat een kind de fasen in de motorische ontwikkeling goed doorloopt omdat het de basis legt voor zijn verdere ontwikkeling.

Dagdeel 1 en 2: Voorwaarde voor de motorische ontwikkeling: de reacties

De voorwaarden voor de motorische ontwikkeling zijn de reacties.

Zelfvertrouwen is één van de belangrijkste voorwaarden die we stellen om kinderen zich optimaal te laten ontwikkelen. Zelfvertrouwen kan een kind alleen opbouwen als het zichzelf, zijn eigen lichaam, kan vertrouwen. Dit leert het kind door bewegen. Vanaf de geboorte heeft het kind reacties meegekregen, automatische bewegingen die het beschermen tegen pijn en valpartijen. Deze reacties moet het kind vanaf zijn geboorte eindeloos oefenen, en in onze tijd wordt dit te weinig gedaan. Het gevolg is dat veel kinderen onzeker zijn, veel vallen, niet buiten durven te spelen, aan de kant blijven staan als andere kinderen zich vermaken.

Er is veel angst dat kinderen iets overkomt en daarom proberen wij de omgeving zo veilig mogelijk te maken. Dit kan echter leiden tot een schijnveiligheid, als we een kind niet leren zijn eigen lichaam te oefenen om zichzelf te beschermen (d.m.v. de reacties).

• Welke reacties zijn het, en wat is er voor nodig om deze te ontwikkelen?
• Welke activiteiten kun je kinderen van alle leeftijden aanbieden om deze reacties te oefenen, zowel binnen in de ruimte, een oefenruimte als buiten?
• Welke dagelijkse handelingen zijn voor kinderen hierin belangrijk.

 

Dagdeel 3 + 4: De sensomotorische ontwikkeling

Dagdeel 3: De motorische ontwikkeling:

Het is van groot belang dat een kind de fasen in de motorische ontwikkeling goed doorloopt omdat het de basis legt voor zijn verdere ontwikkeling.

We gaan met elkaar kijken hoe de fasen van de motorische ontwikkeling eruit zien. Zo leren we bewust kijken naar het bewegen van zuigelingen, peuters en oudere kinderen. Zo kunnen we elkaar ook ideeën geven over spelletjes en activiteiten die de kinderen kunnen steunen in hun ontwikkeling.

Zo wordt spelen met kinderen niet alleen plezier maar ook een boeiende ondersteuning voor de rest van hun leven.

Dagdeel 4: Zintuiglijke ontwikkeling:

De zintuigen stellen ons in staat om onze buitenwereld waar te nemen.

Om via de zintuigen de wereld te ervaren is er tijd en aandacht nodig om de prikkels tot je te laten komen en ze te verwerken. De zintuiglijke ontwikkeling is heel belangrijk in de sensomotorische ontwikkeling, waarbij bewegen en ervaren een belangrijke samenwerking hebben.

Maar de zintuiglijke ontwikkeling vormt ook de basis voor de cognitieve ontwikkeling.

De eerste 7 jaren van het leven van een kind zijn essentieel voor de latere ontwikkeling op de basisschool. Kinderen moeten in die jaren via de zintuigen ervaringen hebben opgedaan om deze om te kunnen zetten in kennis.

In onze tijd krijgen de kinderen te weinig rust en tijd om hun zintuigen goed te kunnen gebruiken en de gevolgen zijn zichtbaar op de basisschool.

• Welke zintuigen hebben we, en op welke wijze kunnen we ze gebruiken? (het zicht, het gehoor, de reuk en de smaak, het voelen, de vestibulaire en posturale zintuigen)
• Wat is er voor nodig om de zintuigen positief te prikkelen?
• Wat zijn de gevolgen als een kind zijn zintuigen niet optimaal heeft kunnen gebruiken?
• Welke spelletjes en activiteiten vergroten het gebruik van de zintuigen?

 

Dagdeel 5: Ontwikkeling van het ritme

Een voorwaarde voor kinderen om zich goed te kunnen ontwikkelen is dat zij in hun eigen ritme mogen zijn en zo de wereld om zich heen kunnen ontdekken. Ze zijn dan in evenwicht en voel zich lekker in hun vel. In onze tijd worden de kinderen in een heel hoog tempo meegevoerd, waardoor zij niet de mogelijkheid krijgen in hun eigen ritme te komen.

Dit continue uit ritme zijn heeft een hoge prijs bij kinderen: ze zijn heel moe, hebben concentratie problemen, zijn snel geïrriteerd en hebben veel klachten t.a.v. hun gezondheid.

Het volgen van een dagritme op de groep is daarom een essentiële voorwaarde voor kinderen om zich veilig te voelen en zich te kunnen ontwikkelen.

Waarom is ritme zo belangrijk, en op welke wijze kunnen we activiteiten of spelletjes aanbieden om hierin te ondersteunen? Hoe kunnen we kinderen helpen om in hun eigen ritme te komen en te blijven, zodat ze de mogelijkheid hebben om optimaal te kunnen ontwikkelen?

Bij het samenstellen van een groep is het van belang om met het ritme van de verschillende kinderen rekening te houden.

 

Dagdeel 6: Communiceren met baby’s, afscheid nemen/ welkom heten

Het kostbaarste wat je baby’s kunt geven is tijd en aandacht. Tijd om het kind te observeren en te zien wat het nodig heeft. Een baby communiceert o.a. met zijn hele lijf. Ook communiceert een baby door middel van geluiden en huilen.

• Hoe kunnen we baby’s observeren en hoe kunnen we hun signalen interpreteren?
• Wat heeft een baby ons te vertellen en op welke wijze kunnen we hierop reageren?
• Welke aandacht heeft een baby nodig?

 

Wat communiceren wij naar baby’s? Wat voor signalen geven wij aan baby’s en hoe interpreteren zij deze? Vooral bij welkom heten en afscheid nemen is onze communicatie van groot belang.

 

Beoogde leereffecten van de opleiding:

Kennis:

• Inzicht in de fasen van sensomotorische ontwikkeling en inzicht in het belang/waarom van het doorlopen van al deze fasen door een kind.
• Het signaleren van een onvoldoende of afwijkende sensomotorische ontwikkeling.
• Babymassage.
• Communiceren met baby’s.

 

Vaardigheden:

• Baby’s kunnen uitdagen in hun sensomotorische ontwikkeling en daarin voorwaardenscheppend bezig zijn.
• Baby’s gericht activiteiten aan kunnen bieden, ingebed in het dagelijks handelen, die aansluiten op de ontwikkeling van elk baby afzonderlijk.
• Observeren en conclusies trekken.
• Babymassage.
• Het kunnen interpreteren wat baby’s aan signalen afgeven.

 

Aantal deelnemers:  20

Locatie: op locatie van de organisatie die de opleiding aanvraagt

Doelgroep: Opleiding voor pedagogische medewerkers, leerkrachten en leidinggevenden.

Werkwijze:

Naast theoretisch kennis wordt er een vertaalslag gemaakt naar de dagelijkse praktijk. In groepjes gaan we dit beleven, hierover nadenken en plenair uitwerken.

Materialen:

De trainer gebruikt een flap-over, en andere materialen worden door haar meegebracht.

Cursusmateriaal:

Na de workshop wordt een hand-out uitgedeeld, geschreven door de trainer. Ook is er de mogelijkheid om het boekje over dit onderwerp aan te schaffen bij de trainer i.c. “De motorische ontwikkeling ” en “De zintuiglijke ontwikkeling”, à € 4,00/stuk.

Trainer:

Hanneke Poot – van der Windt, kinderfysiotherapeute en psychomotorisch remedial teacher. Zij is als docente werkzaam binnen de Kinderopvang en basisscholen.