In dit boekje wordt in drie delen uiteengezet waarom bewegen zo belangrijk is. In het eerste gedeelte wordt ingegaan op het belang van bewegen en welke invloeden dit heeft. In verschillende hoofdstukken wordt uitgelegd waarom bewegen voor de hersenen belangrijk is, waarom kinderen eigenlijk altijd behoefte hebben aan bewegen, hoe zij door te bewegen informatie verwerken, hoe het invloed heeft op het gedrag en het overdragen van emoties, en ook hoe bewegen invloed heeft op het reguleren van stress. Om te kunnen bewegen zijn bepaalde aandachtspunten nodig. Het tweede deel gaat hierop in door in de verschillende hoofdstukken de voorwaarden te behandelen die kinderen nodig hebben om te kunnen bewegen. Het belang van de ruimte en het ontwikkelen van ritme wordt hier ook besproken. In het derde deel wordt stil gestaan bij de verschillende vormen waarop bewegen ingezet kan worden bij het ontwikkelen en leren. Eén hoofdstuk gaat uitgebreid over de motorische ontwikkeling, wat de basis van de hele ontwikkeling van kinderen is. Dit vormt de kwaliteit van het bewegen en biedt ook veel voorwaarden voor het onderwijs. Het volgende hoofdstuk gaat over buitenspelen en hoe dit in te zetten ter ondersteuning van het onderwijs. Ook is er een hoofdstuk over het belang dat kinderen dagelijks mee doen in het huishouden. Verder wordt in dit deel aandacht besteed aan de lichamelijke opvoeding, energizers en sport. In elke hoofdstuk wordt een verdeling in leeftijd gemaakt van 0 tot 7 jaar en 7 tot 13 jaar. In de eerste 7 levensjaren wordt de basis voor de hele ontwikkeling gelegd. Dit vraagt andere aandachtspunten dan voor kinderen van 7 tot 13 jaar, die verder bouwen op de basis van de eerste levensjaren

De ontwikkeling van kinderen van 10 – 16 jaar. Omschrijving: De puberteit is de periode tussen de kinderjaren en volwassenheid, waarin de seksuele rijping plaatsvindt. Dit is een tijd waarin er voor een kind veel gaat veranderen, zowel in het eigen lichaam als er buiten. In dit boekje wordt zo praktisch mogelijk kennis over deze turbulente tijd aangereikt. Allereerst hebben we het kort over de ontwikkeling van kinderen in het algemeen, want de ontwikkelingsfase van de puberteit bouwt verder op de ontwikkeling die kinderen in de jaren ervoor hebben ondergaan. Vooral de sensomotorische ontwikkeling vormt de basis voor de lichamelijke, emotionele, sociale en verstandelijke ontwikkeling en is verantwoordelijk voor de rijping van de hersenen. Er wordt ingegaan op de vraag, die vaak gesteld wordt, op welke wijze in het onderwijs, zowel op de basisschool als de middelbare school, rekening gehouden kan worden met deze ontwikkelingsfase van onze kinderen. Ook voor ouders zijn er veel tips hoe kinderen voor te bereiden om deze bijzondere tijd en hen te begeleiden naar de volwassenheid. Zo kunnen wij samen met de pubers op avontuur gaan en een basis leggen voor hun hele verdere leven.

Leren door bewegen Dit boekje beschrijft de manier waarop bij jonge kinderen de motorische ontwikkeling verloopt. Vaak weten we als ouders, verzorg(st)ers en leerkrachten wel welke fasen die ontwikkeling kent, maar dat deze fasen stuk voor stuk zo belangrijk zijn en waarom, is meestal onbekend. De motorische ontwikkeling vormt echter de basis voor de algehele ontwikkeling. Hoe kinderen zich emotioneel ontwikkelen, op welke manier ze kunnen leren om kennis op te doen, hoe de sociale en geestelijke ontwikkeling kan verlopen. Daarin heeft de motorische ontwikkeling een belangrijke rol. De theorie is vertaald naar de praktijk, zodat er thuis, op school en in de kinderopvang mee gewerkt kan worden. Want iedereen die voor jonge kinderen zorgt, kan hen stimuleren tot een kwalitatief goede manier van bewegen en zo bijdragen aan een voorspoedig verloop van de totaalontwikkeling. Als je maar weet waar je op moet letten. En dat vind je hier beschreven.

Leren door te ontvangen Je hebt als ouder en leid(st)er/leerkracht veel invloed op de manier waarop kinderen zich ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om te weten hoe die ontwikkeling precies verloopt, zoals de zintuiglijke ontwikkeling. Onze zintuigen stimuleren elkaar, versterken en vervangen elkaar, hebben elkaar nodig. En wij zijn afhankelijk van onze zintuigen: voor contact met de buitenwereld, om met die buitenwereld om te kunnen gaan, om te kunnen overleven. Kinderen leren, spelen en ervaren met hun zintuigen. Hoe verwerken zij prikkels en wat hebben ze daarvoor nodig. De uitdaging voor ouders, leerkrachten en verzorgers is, om voor het kind een omgeving te creëren waarin het zijn natuurlijke ontdekkingsdrang volop kan ontplooien. Om al kijkend, luisterend, voelend, proevend, ruikend en bewegend steeds meer te gaan begrijpen van de dingen en de mensen om hen heen.

verschil in ontwikkeling tussen jongens en meisjes De afgelopen tientallen jaren hebben we geleefd in de veronderstelling dat jongens en meisjes in wezen hetzelfde zijn. Nieuw wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat jongens en meisjes wel gelijkwaardig zijn, maar niet gelijk, iets wat in de praktijk van alle dag al zolang merkbaar is. Er zijn duidelijke verschillen, hoewel dit per jongen of meisje verschillend is. Om hierover helderheid te krijgen zijn veel onderwerpen in dit boekje geschreven vanuit het gemiddelde van jongens en meisjes. Er zijn natuurlijk veel individuele verschillen denkbaar. Er zijn rustige, voorzichtige jongens en wildebrassen als meisjes. Jongens verschillen ook onderling enorm, evenals de meisjes. Het zichtbaar maken van de verschillen tussen jongens en meisjes kan begrip opleveren, waardoor ouders, leerkrachten en verzorgers anders naar hen kunnen kijken én waarderen. Dan kan duidelijk worden dat jongens en meisjes elkaar nodig hebben en van elkaar kunnen leren. Zo kunnen zij elkaar tot uitdaging zijn. Jongens en meisjes maken een andere ontwikkeling door. Dit heeft verschillende oorzaken. Deze verschillen zijn te onderkennen in o.a. hersenontwikkeling, hormonen, gerichtheid en tempo en worden in dit boekje uitgelicht

voor peuters en kleuters Een goede start maken op de basisschool en zich daar verder goed ontwikkelen kunnen kinderen alleen als ze voldoende schoolrijp zijn. Wat hebben peuters daarvoor nodig? Wat zijn de voorwaarden om te ontwikkelen? Wat hebben kleuters nodig om aan het onderwijs deel te kunnen nemen? In onze maatschappij is presteren een groot goed. We willen onze kinderen helpen om zo goed mogelijk te kunnen scoren en hun gaven en talenten te kunnen inzetten. Daarbij wordt in Nederland veel vergeleken. Op scholen en zelfs al daarvoor toetsen we de kinderen om te kijken of zij wel aan de norm voldoen. Ook voor ouders is dit een stressvol gebeuren, omdat, als je kind niet aan de norm voldoet, het zijn weerslag heeft op de wijze waarop het kind bekeken wordt. Om te kunnen presteren hebben we voorwaarden nodig. Om te kunnen voldoen moeten deze voorwaarden geleerd en geoefend zijn eer we aan het echte werk kunnen beginnen. De belangrijkste voorwaarde om te ontwikkelen is het in ritme zijn van kinderen. Hierdoor voelen zijn zich geborgen en zitten zij lekker in hun vel. In de peutertijd willen we onze kinderen al helpen om uiteindelijk naar school te kunnen gaan. Hoe bereiden we peuters voor op de basisschool? Wat hebben zij nodig om zich te kunnen ontwikkelen op school? De kleuters worden begeleid om uiteindelijk aan het leerproces te kunnen gaan deelnemen in groep drie. Wat hebben kleuters nodig om in staat te zijn te leren lezen, schrijven en rekenen? Op welke manier kun je bij kleuters observeren of zij klaar zijn voor het onderwijs? Wat hebben kleuters nodig om schoolrijp te zijn?

Communiceren met het jonge kind Om te leven hebben we het nodig om te communiceren. Met de buitenwereld, met onszelf en met elkaar. Communiceren mogen we leren. En dit gebeurt al van jongs af aan. Om te kunnen communiceren hebben we voorwaarden nodig. Dit mogen we kinderen aanreiken om zo onze boodschappen te horen en te verwerken. Daarbij is het ook belangrijk om te bedenken wat wij kinderen aan boodschappen willen aanreiken, zo, dat zij de boodschap ook ontvangen. Wat is hiervoor nodig, en op welke wijze kunnen wij met kinderen communiceren? Wij leven in een cultuur waar taal een belangrijk communicatiemiddel is. Maar voor jonge kinderen is taal nog geen middel om zichzelf in uit te drukken. Communicatie is bij kinderen echter voor 90% tot 100% non- verbaal, communiceren met het lichaam door te bewegen en via mimiek. Dit boekje gaat over al deze aspecten van communiceren, hoe kinderen leren communiceren, wat zij nodig hebben en hoe wij kinderen (leren) verstaan?